Balıklar sofralarımızın vazgeçilmez lezzeti olduğunu söyleyebiliriz. Yüzlerce yıldır insanoğlunun tükettiği en sağlıklı besinler arasında yer almaktadır. Balıkların kendi bünyesinde barındırdığı vitaminler ve mineraller insan sağlığı için oldukça önemlidir. Bundan kaynaklı olarak balık tüketimi her geçen gün artmaktadır. Türkiye’nin denizleri de balık üretimi ve tüketimi için eşsiz bir bölgeye sahiptir. Ancak balık tüketicilerinin merak ettiği sorular da bulunmaktadır. Bunlardan ilki ‘’Balık fiyatları nasıl belirlenir?’’ sorusudur. Bu soru günümüzde en merak edilen sorulardan birisi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Balık Fiyatı Nasıl Belirlenir?
Balık Fiyatı belirlenmesinde oldukça farklı etken noktalar bulunmaktadır. Bunlardan ilki hangi dönemde, hangi balığın avlandığıdır. Bilindiği gibi her balık, her mevsimde avlanmamaktadır. Hem doğanın dengesini korumak adına, hem de balıkların seyrek olduğu dönemler olmaktadır. Tam da bu dönemler içerisinde oldukça seyrek bulunan bir balık avı yapıldıysa; doğal olarak o balığın fiyatı standartların üzerinde olmaktadır. Bu durum Balık fiyatlarının belirlenmesindeki en etken noktalardan birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Balık fiyatlarının belirlenmesi için bir diğer noktada hal piyasasıdır. Bilindiği gibi sebze – meyve halleri olduğu gibi balık halleri de bulunmaktadır. Bu balık halleri üzerinden avlanan taze balıklar istiflenir. Ve satışlar buradan gerçekleşmektedir.
Balık fiyatları belirlenmesindeki son nokta balık hal komisyonudur. Türkiye’nin belirli bölgelerinde 1 veya 1 den fazla balık halleri bulunmaktadır. Bu haller üzerinden de toplanan hal komisyonu fiyatları belirleyerek halka sunmaktadır. Sonrasında taban fiyat üzerinden hal satışı gerçekleşmektedir. Balık halinde satın alınacak olan deniz ürünü ile balık pazarında veya markette satın alınacak deniz ürünün fiyatı oldukça farklı olacaktır. Doğal olarak balık halinde satılan deniz ürünü, markette veya reyonda satılan üründen çok daha uygun fiyatta olması beklenmektedir. Balık hallerinin komisyonları sezona, duruma ve koşullara göre haftanın veya ayın belirli günlerinde toplanmaktadırlar. Her balık hal komisyonu farklı dönemlerle toplandığını söyleyebiliriz. Bu tamamen halin kendi durumuna ve koşuluna bağlıdır.
Balık Fiyatı Üzerinde Etkili Olan Noktalar
Balık fiyatı üzerinde net olarak bir ücret belirlemek pek mümkün değildir. Bilindiği gibi her dönemde, her durumda ve her sezonda farklı balık fiyatları gün yüzüne çıkmaktadır. Bu balık fiyatları noktasında da çeşitli etken noktalar bulunmaktadır. Genel olarak bu fiyatlar üzerinde belirleyici olan detayları şu şekilde sırealayabiliriz:
– Balık Türü
Balık türü veya deniz ürünün türü fiyat noktasında oldukça etkilidir. Örneğin bir palamut balığının fiyatı ile somon balığının fiyatı aynı olmamaktadır. Somon balığı doğal olarak, palamut balığından çok daha pahalıdır. Bu pahalı olunmasının temel sebebi ise somon balığının oldukça zor şekillerde avlanabilmesi ve her yerde bulunamamasından kaynaklıdır. Tam da bu noktalarda balık türü, Balık fiyatları üzerinde oldukça etkili olabildiğini görmekteyiz. Yani satılacak olan balığın çeşidi, ürünün fiyatını net olarak belirleyebilmektedir.
– Balık Çoğunluğu
Balık fiyatı üzerindeki en etkili noktalardan birisi de balıkların çoğunluğudur. Bilindiği gibi balıklar her sezon farklı tonlar üzerinden avlanmaktadırlar. Yani bazı sezonlarda, beklenin altında balık avı gerçekleşebilmektedir. Bazı sezonlarda da beklenin oldukça üzerinde avlanma gerçekleşebilmektedir. Bu detaylar da doğal olarak balık fiyatı üzerinde oldukça etkili olmaktadır. Hangi sezonda daha çok balık avlandıysa ve balık bolluğu varsa balık fiyatı uygun olacaktır. Ancak sezondan beklenen verim alınmadıysa ve oldukça az bir avlanma gerçekleştiyse balıkların fiyatı pahalı olacaktır. Bundan kaynaklı olarak avlanan balıkların çoğunluğu veya azlığı balık fiyatları üzerinde oldukça etkilidir.
– Maliyet
Balık fiyatlarının belirlenmesinde maliyet oldukça etkilidir. Bilindiği gibi her mesleğin kendine göre giderleri bulunmaktadır. Bu giderler yapılan mesleğin durumuna göre fazla veya az olabilmektedir. Balık piyasasında da maliyet oldukça yüksek olmaktadır. Maliyetin yüksek olması durumunda da balık fiyatı üzerinde ciddi bir etki olduğu gözlemlenir. Örneğin balık avına çıkan büyük bir ekip, avdan dönerken çeşitli maliyetlerini arttırdıysa o mahsulün fiyatı üzerinde etkili olması gerekmektedir. Bu sayede üretimci giderlerini ve gelirlerini dengeli bir şekilde karşılayabilecektir.
– Sezon Avı
Sezon avı; hangi balığın, hangi sezonda avlandığıyla ile alakalıdır. Balıklar tıpkı meyve ve sebzeler gibi her dönem bulunmazlar. Balıklarında belirli dönemleri vardır. O belirli dönemlerde hem büyümüş olurlar, hem de suyun üzerine çıkmış olurlar. Tabii ki balığın bol yakalanması balık fiyatlarının sofralarımıza daha düşük fiyatlarla ulaşmasını sağlar. Bundan kaynaklı olarak hangi sezonda, hangi balığın avlandığı oldukça ehemmiyet taşımaktadır. Örneğin Kefal balığı sadece yaz aylarında avlanması daha müsaittir. Yani bu balığın bu aylar içerisinde daha fazla olduğu ve suyun derininden ayrıldığı gözlemlenmiştir. O halde belirlenen aylar üzerinde balığın avlanıp, satılması durumunda fiyatlar uygun olacaktır. Ancak belirlenen aylar dışında Ocak veya Şubat ayında avlanması durumunda fiyatlar daha fazla olacaktır. Net bir örnek vererek pekiştirmek gerekirse kış aylarında satın alınan karpuz oldukça pahalı olacaktır.
– Piyasa – Ekonomi
Piyasa ve ekonomi her sektörü ekonomik olarak ciddi bir şekilde etkilemektedir. Doğal olarak da deniz ürünlerinin piyasasını da oldukça etkilemektedir. Bu etkilenmeden kaynaklı olarak da tüm deniz ürünleri ve balık fiyatları artabilir veya azabilir. Ekonominin balık hallerini etkilemesinin temeli şu şekildedir: enflasyon artarsa, balık dükkanları pahalı olursa, balık avlanma giderleri yükselirse; doğal olarak da balık fiyatları da etkilenecektir. Yani tamamen bir zincirleme bulunduğunu ve bu zincirlemenin her şeye sağlam bir şekilde bağlı olduğunu görebilmekteyiz. Piyasa noktasında da etkilenme şu şekilde olmaktadır; balık hallerinde dışarıdan ürün gelmediyse veya geldiyse, ürünlerin çoğunluğu, arz – talep noktası da balık fiyatı üzerinde oldukça etkili olur. Birbirlerine sıkı bir şekilde bağlanmış alanlar olduğunu bu şekilde görebilmekteyiz.
Hangi Ayda, Hangi Balık Tüketilir?
Hangi balığın, hangi ayda tüketildiği oldukça önemlidir. Tüketilen dönemler hem balık lezzetinde etkili olacaktır, hem de balık fiyatı üzerinde etkili olacaktır. Bundan kaynaklı olarak balık takvimleri bulunmaktadır. Bu takvimler sayesinde biraz daha programlı balık tüketimi gerçekleşebilmektedir. Bazı balıklar birçok ayda tüketilebilmektedir. Balıkların fazlaca avlanmasının balık fiyatlarını düşürdüğü unutulmamalıdır. Genel olarak balık takvimi şu şekildedir:
– Ocak – Şubat – Mart
Ocak- Şubat ve Mart ayları arasında tüketilmesi gereken balıklar; Tekir, Kırlangıç, Çinekop, Kofana, Barbun, Hamsi, Gümüş, İzmarit, Mezgit, Kalkan, Mersin, Torik, Kefal, Kaya balığı tüketimi önerilmektedir.
– Nisan – Mayıs – Haziran
Nisan – Mayıs ve Haziran aylarında tüketilmesi önerilen balıklar; Mersin, Morina, İzmarit, Kaya Balığı, Gümüş, Levrek, Çipura, Kefal, Istakoz, Barbun, Tekir, Dil Balığı, Yengeç (Pavurya),Kılıç, Kırlangıç, Karides, İskorpit, Çipura gibi balıkların tüketilmesi önerilmektedir.
– Temmuz – Ağustos – Eylül
Temmuz – Ağustos ve Eylül aylarında tüketilmesi gereken balıklar; İstavrit, Sarıkanat, Sarıağız, Akya, Orkinos, Kaya Balığı, Trança, Sinarit gibi balıkların tüketilmesi önerilmektedir. Bu dönemlerde satın alınacak balıklarında fiyatları gayet uygun olacaktır.
– Ekim – Kasım – Aralık
Ekim – Kasım ve Aralık aylarında tüketilmesi gereken balıklar; Palamut, Orfoz, Sarıağız, Torik, Tekir, Kefal, Uskumru, Sazan gibi balıklar önerilmektedir. Bu dönemlerde alınması durumunda balık fiyatı da oldukça uygun ücretler üzerinden olacaktır.
