Kabuklu deniz hayvanlarının kralı olarak kabul edilen ıstakoz, tarih boyunca, sadece zenginlerin sofralarında yer almıştır. Benzersiz lezzetiyle büyük rağbet gören ıstakoz, fiyatı nedeniyle, ‘lüks’ kabul edilmekte ve yalnızca özel sofralara konuk olabilmektedir. Istakoz fiyatları, ülkeler ve bölgeler arasında farklılık gösterse de, dünyanın her yerinde oldukça yüksektir.
Istakozun Özellikleri
Istakoz, denizlerde yaşayan kabuklu bir canlıdır; tatlı sularda yaşayan türlerine de rastlanmaktadır. Vücudu, ‘kitin’ denilen bir tabakayla örtülüdür. Renkleri, sanıldığı gibi kırmızı değil; mavi, yeşil ve kahverengi tonlarındadır; pembemsi kırmızı rengi, sıcak suda pişirildikten sonra almaktadır. Rengi sayesinde, yosunların ve kayaların arasında gizlenerek kendini korumaktadır. Boyları 30-40 cm, ağırlıkları ise 4-5 kilogram kadardır. Boyu 1 metreyi, ağırlığı 10 kilogramı bulan ıstakozlara rastlanabilmektedir. Istakozların en önemli özelliklerinden biri, güçlü kıskaçlarıdır. Bu kıskacı bir tür el gibi kullanan ıstakoz, avını bunlarla yakalar ve ağzına götürür. Kıskaçları, 5 çift ayağından ikisinin gelişmesi sonucunda oluşmuştur. Kalan dört çift ayağının ucunda da küçük kıskaçlar bulunmaktadır. Başının üzerindeki iki çıkıntıda bulunan gözleri son derece güçlüdür, çok uzakları bile görebilir. Istakozlar; küçük balıklar, algler, salyangoz ve kurtçuk gibi deniz canlılarıyla beslenir. Boşaltım işlemini, antenlerinin ortasında bulunan organ aracılığıyla yapar. Bacaklarının göğsüyle birleştiği yerde bulunan solungaçları sayesinde solunum yapan ıstakoz, sudan çıktıktan sonra uzunca bir süre yaşamaktadır.
1000’den fazla ıstakoz türü vardır. Amerika ıstakozu, Norveç ıstakozu ve bayağı ıstakoz, ticari olarak en değerli türlerdir. Amerika ıstakozu; Kuzey Amerika’nın doğu kıyılarında bulunur. Etli ve lezzetli bir türdür. Norveç ıstakozu; en kaliteli ıstakozlardan biri olarak kabul edilir. İskandinavya, İskoçya, İrlanda kıyılarında yaşar. Bayağı ıstakoz ise, daha yaygın yaşam alanına sahiptir; Avrupa’nın Atlas Okyanusu kıyılarında ve Akdeniz’de yaşamaktadır. Ülkemizde de bu türe rastlanmaktadır. Güney Afrika’da Ümit Burnu kıyılarında bulunan küçük boyutlu Cape ıstakozu da, lezzetiyle bilinir.
Istakoz Nasıl Temizlenir / Ayıklanır?
Istakoz Fiyatları Nasıl Belirlenir?
Istakoz, oldukça pahalı olduğu için, sadece yüksek gelir grupları tarafından tüketilebilmektedir. Istakoz fiyatları, ülkelere ve ıstakozun cinsine, avlanma oranına bağlı olarak değişmektedir.
Istakoz Nerelerde Avlanır?
Istakoz, dünyadaki bütün denizlerde yaşamaktadır. Ülkemizde Ege ve Marmara denizlerinde, boğazlarda yaşarlar. Tuz oranı düşük olduğu için, Karadeniz’de çok az görülür. Istakoz, sepetle ya da trol ağlarıyla avlanmaktadır. İklim değişikliği ve bilinçsiz avlanma nedeniyle, tüm dünyada olduğu gibi, ülkemizde de ıstakoz popülasyonu hızla azalmaktadır. Bu nedenle, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, ıstakoz avcıları için katı yasaklar getirmektedir. Ülkemizde, 15 Nisan -15 Haziran tarihleri arasında kalan dönem dışında, ıstakoz avcılığı yasaktır.
Istakozun Faydaları Nelerdir?
Istakoz, düşük kalorili ve az yağlı olması nedeniyle, en sağlıklı deniz ürünlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Diğer kabuklu deniz canlıları gibi, ıstakoz da, mineraller ve vitaminler bakımından oldukça zengindir. Diğer deniz ürünlerinden daha yüksek oranda kalsiyuma sahiptir; bu nedenle, kemik ve diş sağlığı için faydalıdır, osteoporozu önler; özellikle gelişme çağındaki çocuklar ve yaşlıların tüketmesi önerilir. Istakozda yüksek oranda bulunan çinko, bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlar. Protein deposu olan ıstakoz; enerji üretimini, hücre onarımını ve yenilenmesini sağlar; kas yapımını artırır. Istakozda ayrıca, insan sağlığı için değerli olan, magnezyum, potasyum, fosfor, selenyum, demir gibi mineraller ve Omega 3 yağ asitleri bulunmaktadır. Bu yönüyle, kalp ve damar sağlığını olumlu etkiler, tansiyonu dengeler, depresyonu engeller.
Istakoz Ne Zaman Yenmelidir?
Istakoz, sadece, avlanma izninin olduğu 15 Nisan -15 Haziran tarihleri arasında satılır ve bu dönemde tüketilebilir.
